وضع نظارت بر اينترنت در ايران

وضع نظارت بر اينترنت در ايران - Digital

Samira Mohmmadi, 31, an architect, checks Facebook on her smart phone as she hangs out with friends (unseen) from a high terrace overlooking the capital.

کاربران اينترنت و مقامات ايران همچنان در مورد جايگاه اينترنت در جامعه ايران و اين که آيا اينترنت می تواند محلی برای انتقاد از سياستمدارانو يا بحث در مورد موضوعات تابو باشد ٬ اختلاف نظر عميقی دارند. در حالی که تعداد کاربران اينترنت افزايش می يابد ٬ مقامات همچنانمحدوديت های شديدی از جمله ابزارهای جديد سانسور و قوانين جديدی اعمال می کنند. گسترش مداوم و پيچيدگی ساختار سانسور اينترنت درايران ٬ نه تنها برای جامعه مدنی فلج کننده است بلکه شهروندان عادی را که از خط قرمزها و محدوديت های متغير بی اطلاع هستند ٬ تحت تاثيرقرار می دهد

گروه های مدافع حقوق بشر می گويند بازداشت اخير مصطفی عزيزی ٬ شهروند ايرانی که در ماه ژانويه به ايران سفر کرد ٬ يکی از مصداق هایاين اختلاف نظر مداوم است. آقای عزيزی که يک فيلم نامه نويس و تهيه کننده تعدادی از محبوب ترين بازی های کامپيوتری ايران است ٬ در اوايلماه فوريه بازداشت و به توهين به رهبر ايران آيت لله علی خامنه ای ٬ بنيانگذار جمهوری اسلامی ايران آيت لله روح لله خمينی و تهديد امنيتملی در فضای مجازی متهم شد. فرزندان او در مصاحبه هايشان گفته اند که حدس می زنند بازداشت و اتهامات او به دليل نظرات و نوشته هايشدر فيس بوک است و همچنين نشان دهنده آن است که دولت بر محتوای شبکه های اجتماعی نظارت می کند

بعضی گروه های حقوق بشر و رسانه هايی که مورد او را دنبال کرده اند ٬ بازداشت آقای عزيزی را مرتبط با بازداشت ستار بهشتی ( ۱۳۹۱٬ و محمد يوسفی ( ۱۳۹۴ ) کرده اند که ( ٬ مسلم بوشهريان ( ۱۳۹۳ ( ٬ ساسان جنتيان ٬ سياوش جنتيان ٬ رضا آل ناصر ( ۱۳۹۳ ( گروه نارنجی ( ۱۳۹۲همه آنها به دليل فعاليت های مجازی شان بازداشت و محاکمه شده اند. هنوز تاييد نشده که بازداشت آقای عزيزی مربوط به پروژه عنکبوت باشد ٬و زندگی « فساد » فعاليت نظارتی که گفته می شود در پاييز ۱۳۹۳ و برای شناسايی و ريشه کن کردن صفحه های فيس بوک و فعاليت هايی کهغربی را رواج می دهند. اما گروه های حقوق بشر و رسانه ها گفته اند که بازداشت او ٬ روندی مشابه با کسانی که در اين عمليات بازداشتشده اند دارد

عمليات عنکبوت در بهمن ماه ۱۳۹۳ توسط مقامات ايران معرفی شد ٬ زمانی که مرکز بررسی جرايم سازمان يافته ٬ وابسته به فرماندهی پدافندسايبری سپاه پاسداران انقلاب اسلامی ايران ٬ در بيانيه ای مطبوعاتی به مردم اطلاع داد که ۱۳۰ صفحه فيس بوک را تعطيل ۱۲ ٬ نفر را بازداشتو ۲۴ نفر را احضار کرده است

بررسی و تاييد اسناد نظارت و کنترل شبکه های اجتماعی ٬ به جز شواهد شخصی ٬ دشوار است. اما هراز چند گاهی مقامات کشور اعلام کرده اندکه بر فعاليت های شهروندان ايرانی را در وبسايت ها و شبکه های فيلترشده و فيلتر نشده نظارت می کنند. مثلا در شهريور ماه ٬۱۳۹۳ رئيسپليس سايبری ايران (فتا) به مردم هشدار داد که پليس فتا می تواند نرم افزارهای پيام رسانی مثل وايبر و واتس اپ را کنترل کند. اين موضوع بعدبازداشت شده بودند. با وجود اين که مقامات ايران شواهد « محتوای نامناسب » از بازداشت تعدادی از کاربران وايبر اعلام شد که به دليل تبادلقطعی از نظارت بر اينترنت ارائه نمی کنند ٬ اظهارات آنها مبنی بر تاييد فعاليت های نظارتی باعث ايجاد نگرانی و چه بسا ترس از فعاليت ها وتوانايی های دولت در نظارت بر اينترنت و خصوصا شبکه های اجتماعی می شود

بازداشت افرادی چون آقای عزيزی و کسانی که پيش از او بازداشت شده اند اين نگرانی و شبهه را ايجاد کرده که آيا ايران به فناوری های جديدیبرای رديابی و شناسايی افراد و محتوای توليدی آنها دست يافته است. پس از اعلاميه مطبوعاتی در مورد عمليات عنکبوت ٬ مصطفی عليزاده ٬کارشناس سايبری سپاه پاسدارن توضيح داد که سپاه پاسداران می تواند تمام شبکه های اجتماعی را رصد کند و کسانی که تصور می کنند اينشبکه ها فضايی امن هستند ٬ بايد تجديد نظر کنند چرا که تحت نظر هستند. اين در حالی است که از نگاه فنی ٬ اين درجه از نظارت و تفحص هنوزاثبات نشده است. با وجود اين که بازداشت آقای عزيزی و ديگران به اين عمليات نسبت داده شده ٬ هنوز ارتباط قابل توجهی با عمليات عنکبوت بهدست نيامده است

Arta Shams is a Toronto based explorer of the unfolding of the digital age in Iran. She is interested how societies relate to technology. Currently, Arta is looking at how social media is taking root and evolving amongst Iranian users