داستان اینترنت و سانسورش در ایران سر دراز دارد. با تغییر و توسعه اینترنت، مقامات ایرانی نیز روش های مختلفی را برای کنترل اطلاعات و محدود کردن دسترسی شهروندان به محتوای آنلاین به کار گرفته اند.
در دوره ای که می توان آن را موج اول کنترل اطلاعات دانست، مقامات ایرانی لیست سیاهی از وبسایت هایی تهیه کردند که [محتوای] آنها را نامناسب می پنداشتند. این لیست در اختیار ارائه دهندگان خدمات اینترنت (آی.اس.پی ها) قرار گرفت تا دسترسی به آنها را مسدود کنند. این مرحله کنترل فرایندی شفاف بود، زیرا تلاش برای دسترسی به وبسایت های مسدود شده کاربران را به صفحه دسترسی امکان‌پذیر نمی‌باشد هدایت میکرد که کاملأ برای ایرانیان آشنا است. این شفافیت سبب شد که روزنامهنگاران و گروههای تحقیقاتی مانند پروژه اینترنت آزاد (ONI) به سادگی بتوانند گزارش هایی را در این زمینه تهیه کنند. این گروه لیستی از وبسایتهای مسدودشده در ایران را تهیه و به روز‌رسانی میکرد. پروژه اینترنت آزاد آزمون های منظمی را روی لیست خود انجام داده و گزارشاتی را درباره سانسور اینترنت در ایران منتشر میکرد.
اما با افزایش تأثیرگذاری اینترنت، تنش بین کاربران و سانسورچی های اینترنت نیز در ایران افزایش یافت و سیستم سانسور دولتی روش های کنترل جدیدتر و با دامنه گسترده تری از محتوای اجتماعی، فرهنگی و سیاسی را دربرگرفت. دولت با استفاده از روش بررسی ژرف بسته ها (DPI) تبادل اطلاعات از طریق اینترنت در کشور را پایش کرده و آنچه را که نمی خواستند منتقل شود مسدود کردند. این محتوای مسدود شده اغلب اطلاعات رمزگذاری شده و اطلاعات ابزارهای دور زدن فیلترینگ مانند سایفون و تور بود. مثال واضحی از این امر را می توان در تحقیقی مشاهده کرد که در ایام انتخابات ریاست جمهوری ۱۳۹۲ انجام شد. سانسورچی ها با استفاده از روش DPI تبادل اطلاعات سایفون را شناسایی و مسدود کردند؛ ابزاری که محتوای ممنوع را برای ایرانیان مبادله میکرد.
این موج جدید کنترل اطلاعات، به جای آدرس های اینترنتی، تمرکز خود را بر تبادل اطلاعات در اینترنت گذارده است. علاوه بر این، این فرایند شفاف نبوده، زیرا کاربران مانند حالت قبل به صفحه دسترسی امکان‌پذیر نمی‌باشد، هدایت نمی شوند. این امر مانع تحقیق و گزارشدهی به روش ONI و سایر نهادها میشود. این حالت کنترل اطلاعات توسط کالین اندرسون “تضعیف” اینترنت نامیده شده است که در مقابل مسدود کردن دسترسی به اینترنت قرار میگیرد.
هر چند که ایران مراحل مختلفی از شدت و ضعف کنترل اینترنت را تجربه کرده است، اما تغییر از روش شفاف (مسدود کردن آدرس های اینترنتی) به روش غیرشفاف کنترل اطلاعات (محدود کردن شبکه) از همه تغییرات بارزتر بوده است. این روش به مقامات اجازه می دهد تا عدم امکان تبادل اطلاعات را به مشکلات فنی نسبت دهند. روش مذکور را تنها از طریق سنجش شبکه یا داده های دور زدن فیلترینگ میتوان مطالعه کرد.
با توسعه روش های کنترلی از صرفا مسدود کردن آدرس ها تا به کارگیری DPI، روشهای بررسی و تحقیق نیز باید توسعه یابند تا داده های شبکه و سنجش شبکه را نیز همچون مقوله مسدود کردن آدرسهای اینترنتی پوشش داده و تعیین کنند که محتوای آنلاین چگونه در ایران کنترل میشود.
نوشته شده توسط اصل ۱۹
معرفی اصل ۱۹:
اصل ۱۹ یک آزمایشگاه فناوری و تحقیقاتی است که در راستای تسهیل دسترسی ایرانیان به اطلاعات آزاد فعالیت میکند. ما ابزارهای دور زدن فیلترینگ را تولید و بومی سازی کرده، با توسعه دهندگان همکاری میکنیم و به صورت همه جانبه و اختصاصی از کاربران پشتیبانی می نماییم. ما متعهد به ارائه خط مشی هایی در زمینه امنیت دیجیتال و حریم خصوصی به ایرانیان هستیم